معنی اثر آصف الحکما

رستم التواریخ

دبیرسلیمان نبی

دبیر سلیمان نبی

سهروردی

لقب وزیر دانا و باتدبیر: عنده علم بباید صفت آصف را / آصفی چون کند آن خواجه که نادان باشد؟ (کمال‌الدین اسماعیل: ۴۸). δ دراصل نام پسر برخیا و وزیر سلیمان نبی بوده است که گفته‌اند بر علوم غریبه دست داشت و تخت بلقیس، ملکۀ سبا، را در یک چشم زدن در پیشگاه سلیمان حاضر ساخت،

آصف. [ص َ] (اِخ) پسر برخیا. نام وزیر یا دبیر سلیمان نبی و یا دانشمندی از بنی اسرائیل، و گویند این همان کس است که علمی از کتاب داشت و در قرآن کریم ذکر آن رفته است. و او تخت بلقیس سبا را از دوماهه راه بکمتر از لمح بصرو چشم زخمی در پیشگاه سلیمان حاضر ساخت:
یک زمان صد روی از اهل هنر خالی نیست
همچو خالی نبدی تخت سلیمان زآصف
آسمان بوسه دهد خاک درش راباُمید
کآستانش بزداید ز رخ ماه کلف.
سوزنی.
|| توسعاً، وزیر و یا وزیری بخرد و تدبیر:
عمل و علم بباید صفت آصف شاه
آصفی چون کند آن خواجه که نادان باشد؟
کمال اسماعیل.
|| نام خنیاگری مشهور بزمان داود نبی. || (از ع، اِ) اَصَف. بیخ کبر. (برهان).

عرق آصف. [ع ِ ق ِ ص ِ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) بیخ کبر است. (مخزن الادویه).

حکیم الحکما. [ح َ مُل ْ ح ُ ک َ] (ع اِ مرکب) حکیم حکیمان. بزرگ حکیمان:
اعتقاد توچنین است ولیکن بزبان
گویی آن حاکم عدل است و حکیم الحکمائید.
ناصرخسرو.
بر صورت و بر حکمت ما را که بدیده ست
بر چرخ قلمهای حکیم الحکمائید.
ناصرخسرو.

رستم الحکما. [رُ ت َ مُل ْ ح ُ ک َ] (اِخ) مردی ادیب و شاعر و متفلسف در اواخر دوره ٔ صفویه و اوایل دوره ٔ زندیه بود که به تخبط دچار شد. تألیفاتی دارد که محتوی مطالب غیرجدی است. کتابی در تاریخ دارد بنام «رستم التواریخ » که نسخه ٔ آن در کتابخانه ٔ ملک موجود است.

آصف خان. [ص َ] (اِخ) نام وزیر جهانگیر پادشاه هند، و او اصلاً اصفهانی و پسر میرزا رفیعالدین و برادرزاده ٔ میرغیاث الدین است. در جوانی بهندوستان رفته و بوساطت عم ّ خویش میرغیاث الدین بدربار اکبرشاه راه یافت و در زمان جهانگیر بوزارت رسید. آصف خان دارای طبع شعر بوده و مثنوی خسرو و شیرین سروده است. وفات او1021 هَ.ق. است.

کسر آصف. [ک َ رِ ص ِ] (اِخ) دهی است از دهستان وفس عاشقلو بخش رزن شهرستان همدان. کوهستانی و سردسیر است و 362تن سکنه دارد. (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).

آصف الدوله. [ص َ فُدْ دَ ل َ] (اِخ) پسر شجاع الدوله. از امراء و نُوّاب هندوستان، و او بزبان فارسی وارد بوده و شعر می سروده. مدت امارت او در فیض آبادو لکنهو 23 سال و در 1212 هَ.ق. وفات یافته است.

پیشوای فیلیوفان: حیات بخشا خ در خامی سخن منگر که سوخته شدم از مرگ قدوه الحکما. (خاقانی)

وزیران با تدبیر ودانا

پسرانه، تدبیر، مشاور خردمند، نام وزیر سلیمان (ع)، عنوان وزیران ایرانی در دوران اسلامی

972